zNews-ը ներկայացնում է 9 հետաքրքիր փաստ մարդկային օրգանիզմի մասին։

Ինչո՞ւ են մատները կնճռոտվում

Այսօր ես բացահայտեցի, թե ինչու են մատները, որոշ ժամանակ ջրի մեջ մնալով, կնճռոտվում: Հակիրճ պատասխանն այն է, որ ջուրը լվանում է մաշկը պաշտպանող յուղային զանգվածը: Արդյունքում մաշկի մահացած բջիջների մի մասը կլանում է ջուրը, ինչի հետևանքով բջիջները փոքր-ինչ ուռչում են, սակայն դրանց տակի շերտը չի ուռչում: Այս պրոցեսի արդյունքում մատների ծայրերը որոշ ժամանակով կնճռոտված տեսք են ստանում: Եթե ավելի գիտական մոտեցում ցուցաբերենք հարցին, հարկ կլինի նշել, որ յուղային զանգվածը կոչվում է մաշկաճարպ (սեբում) և արտազատվում է մաշկի ճարպային գեղձերից: Այն արտադրվում է հատուկ բջիջների մեջ և արտազատվում է այն ժամանակ, երբ այդ բջիջները պայթում են: Մաշկաճարպը նպաստում է, որպեսզի մաշկն ու մազերը անհրաժեշտ խոնավություն պահպանեն, ինչի շնորհիվ էլ կանխարգելվում են մաշկի չորացումն ու ճաքճքումը: Եթե մի քանի օր չլվանաք ձեր մազերը, դրանք կյուղոտեն մաշկաճարպից: Երբ որոշ ժամանակ անցկացնում եք ջրի մեջ, մաշկի պաշտպանիչ շերտը` մաշկաճարպը, անցնում է մաշկից և մազերից, և մաշկը ժամանակավորապես կնճռոտվում է:

Իսկ ինչո՞ւ են մատները ավելի շատ կնճռոտվում, քան մարմնի այլ մասերը: Վերնամաշկը` էպիդերմիսը, պարունակում է կերատին կոչվող պրոտեին, որն ամրացնում է մաշկը: Կերատինի մահացած բջիջները ևս էպիդերմիսի մակերեսային շերտի մասն են կազմում: Երբ ամբողջ պաշտպանիչ ճարպը լվացվում է, կերատինի մահացած բջիջները սպունգի պես կլանում են ջուրը և ուռչում: Այդ իսկ պատճառով ձեր մաշկը շատ ավելի զգայուն է դառնում ջրի մեջ և կարող է հեշտությամբ վնասվել: Կերատինի մահացած բջիջներից կազմված արտաքին շերտի ամրությունը թուլանում է ջրի մեջ: Ոտքերի և ձեռքերի մատների մաշկը մահացած և կենդանի կերատինային բջիջների ավելի հաստ շերտ ունի: Մատների մաշկի մահացած կերատինային բջիջները կլանում են ջուրը և ուռուցիկ դառնում: Ահա թե ինչու են մատներն ավելի արագ և ավելի շատ կնճռոտվում ջրից, քան մարմնի այլ մասերիի մաշկը: Մաշկը ոչ թե ամբողջությամբ է ուռչում, այլ տեղ-տեղ` առաջացնելով կնճիռների տպավորություն: Բանն այն է, որ կերատինային բջիջների ներքին շերտը անփոփոխ է մնում ջրում, իսկ արտաքին շերտն ուռչում է: Այս երկու շերտերը տեղ-տեղ իրարից անջատ են: Ահա թե ինչու ուռուցիկությունը նկատվում է մաշկի որոշ հատվածներում, ինչի արդյունքում էլ մատները որոշ ժամանակ ջրի հետ շփումից ժամանակավորապես կնճռոտ տեսք են ստանում:

Ինչո՞ւ է սառը բան ուտելուց հետո գլխացավ առաջանում

Ցանկացած սառը բան, օրինակ` պաղպաղակ կամ զովացուցիչ ըմպելիք, համտեսելիս ձեր բերանի քիմքն անմիջապես սառչում է: Ձեր բերանում նյարդային կենտրոն կա: Այս նյարդային կենտրոնում կան մի խումբ նյարդեր, որոնք օրգանիզմի ջերմաստիճանի փոփոխությունների մասին ազդակներ են ուղարկում ուղեղին: Երբ ձեր ընդունած սառը սննդի կամ ըմպելիքների հետևանքով այս նյարդերն արագորեն սառչում են, դրանք գերխթանվում են և ուղեղին ազդակ են ուղարկում այն մասին, որ օրգանիզմի ջերմաստիճանը զգալիորեն իջել է: Սրա հետևանքով ձեր գլխի արյունատար անոթները սեղմվում են: Կարճ ժամանակ անց ձեր բերանի քիմքի ջերմաստիճանը առաջվա պես նորմալ է դառնում: Նյարդային կենտրոնները ազդակ են տալիս ուղեղին, որ ամեն ինչ արդեն կարգավորվել է, և անոթները արագորեն սկսում են լայնանալ: Այս ամենը պատահում է հաշված վայրկյանների ընթացքում, սակայն արյունատար անոթների ակնթարթային կծկման ու լայնացման արդյունքում առաջանում է սուր ցավ քունքերի, ճակատի և անգամ հենց դեմքի շրջանում: Այս ցավը սովորաբար անվանվում է «գլխացավ պաղպաղակից» կամ «ուղեղի սառեցում»:

Ինչո՞ւ են թղթից ստացված կտրվածքներն այդքան ցավոտ

Թղթի կտրվածքներն այդքան ցավոտ են, քանզի դրանք սովորաբար լինում են մատների, հատկապես դրանց ծայրերի հատվածում: Ձեռքերի և մատների ծայրերի շրջանում ցավի ռեցեպտորները ավելի շատ են, քան մարմնի մնացած հատվածներում (օրինակ` ոտքերի, բազուկների, որովայնի հատվածում): Արդյունքում մատների ծայրերի կտրվածքներն շատ ավելի ցավոտ են, անգամ եթե դրանք թղթից են առաջացել: Սակայն ինչո՞ւ են ձեռքերի` թղթից ստացված կտրվածքներն ավելի ցավոտ, քան այլ առարկաներից ստացված կտրվածքները: Պատճառն այն է, որ թղթի ծայրերն ավելի բութ ու դյուրաթեք են, քան դանակներն ու նմանատիպ այլ սուր առարկաները: Երբ ձեր մատը ճղվում է թղթից, հասցված վնասն ավելի «միկրոսկոպիկական» է լինում, բայցև ավելի մակերեսային: Կտրվածքի մակերեսայնության հետևանքով ցավն ուժգին է լինում, քանզի մաշկի ամենազգայուն նյարդերը գտնվում են մաշկի արտաքին շերտում: Այս կտրվածքների դեպքում դուք ավելի երկար եք ցավ զգում, քանզի դրանք կամ ընդհանրապես չեն արնահոսում, կամ շատ քիչ են արնահոսում: Նյարդերը բաց են մնում և ենթակա են օդի կամ այլ գրգռիչների ազդեցությանը: Այդ պատճառով էլ դրանք շարունակում են խթանված/ակտիվացված վիճակում մնալ ավելի երկար, քան այլ կտրվածքների ժամանակ:

Ինչո՞ւ են մոծակների խայթոցները քոր առաջացնում

Երբ էգ մոծակները իրենց կնճիթը խրում են ձեր մաշկի տակ` ձեր արյունից ծծելու համար, նրանք ձեր օրգանիզմ են ներարկում իրենց թքի որոշակի մասը: Թուքն օգնում է նրանց ավելի արագորեն կլանել ձեր արյունը, քանզի այն պարունակում է մի շարք հակամակարդիչներ (հակակոագուլյանտ): Հենց որ էգ մոծակը կշտանում է ձեր արյունից, այն թքոտում է ձեզ և թռչում-հեռանում: Ձեր օրգանիզմում արտազատվում են տարբեր հակամարմիններ (անտիգեններ), որոնք էլ իրենց հերթին խառնվում են մոծակի թքում առկա հակամարմիններին: Սրանից հետո արտազատվում է հիստամին` ազոտային միացություն, որը արյան սպիտակ բջիջների մազանոթներն ավելի թափանցելի է դարձնում, ինչի հետևանքով հեշտանում է միկրոբների մուտքը օրգանիզմ: Հիստամինը նպաստում է, որպեսզի խայթած հատվածին մոտ գտնվող արյունատար անոթներն այտուցվեն: Մաշկի խայթված մասն ուռչում է: Եթե ուռած մասը քորեք, դա միայն ավելի կվնասի ձեզ, քանզի այն կգրգռվի և կբորբոքվի: Երբ դուք քորում եք խայթած տեղը, ձեր իմունային համակարգը սկսում է ավելի շատ հակամարմիններ արտադրել: Ուստի որքան շատ քորեք մաշկի խայթած հատվածը, այնքան ավելի շատ այն քոր կգա և այնքան ավելի ուշ կլավանա:

Ո՞րն է խումհարի պատճառը

Գոյություն ունեն մի քանի հանգամանքներ, որոնք նպաստում են խումհարի առաջացմանը: Դրանցից հիմնականը ջրազրկումն է: Ալկոհոլը ջրազրկող հատկություն ունի. այն խոչընդոտում է հակամիզամուղային հորմոն վազոպրեսինի արտազատումը: Վազոպրեսինի արտազատման խոչընդոտման հետևանքով օրգանիզմում սովորականից ավելի շատ մեզ է կուտակվում, և դուք սովորականից ավելի շատ եք միզում, ինչի արդյունքում ձեր օրգանիզմը ջրազրկվում է: Այս ջրազրկման պատճառով առաջանում են գլխացավեր, բերանը չորանում է, և նկատվում է ընդհանուր թմրածության զգացողություն: Խումհարի առաջացմանը նպաստող հանգամանքներից է նաև ացետալդեհիդը: Ալկոհոլը օրգանիզմում վերածվում է ացետալդեհիդի: Սա քաղցկեղածին նյութ է, որն իջեցնում է արյան որակը և խոչընդոտում մկանների բնականոն զարգացմանը: Ժամանակի ընթացքում ացետալդեհիդը փոխակերպվում է օրգանիզմի համար շատ ավելի անվնաս հեղուկ համարվող քացախաթթվի: Որոշ մարդիկ ժառանգական արատ ունեն, որի պատճառով այս փոխակերպումը դժվարությամբ է տեղի ունենում կամ առհասարակ տեղի չի ունենում: Այս մարդիկ ավելի դժվարությամբ են հաղթահարում խումհարը:

Ինչո՞ւ է վազելու ժամանակ ձեր կողքը ծակում

Կողքի ծակոցը հայտնի է նաև իբրև «ֆիզիկական ակտիվության հետևանքով առաջացող ժամանակավոր որովայնային ցավ»: Այն հաճախ նկատվում է վազելու, լողալու և ձիավարելու ընթացքում: Այս ծակոցն առաջանում է դիաֆրագմայի (ստոծանի) տարբեր սթրեսներից, որոնց հետևանքով առաջանում է ջլերի, ինչպես նաև ինքնին դիաֆրագմայի լարվածություն: Ջլերի լարվածության և կծկումների հետևանքով դուք սկսում եք ցավ զգալ կողքի հատվածում: Երբ դուք շնչում եք, դիաֆրագման բարձրանում-իջնում է: Վազելու ժամանակ շնչելուն և արտաշնչելուն զուգահեռ ձեր մարմինը գետնից բարձրանում-իջնում է: Մարդկանց մեծ մասը վազելիս ոտքը գետնին է դնում արտաշնչելու ժամանակ: Երբ ոտքը գետնին է դրվում, դիաֆրագման վեր է բարձրանում, իսկ օրգանները վար են իջնում: Սա ջլերի ավելորդ լարվածություն է առաջացնում, ինչի հետևանքով ձեզ մոտ դիաֆրագմայի կծկումներ են սկսում, և դուք սկսում եք ցավ զգալ:

Ինչո՞ւ է սոված ժամանակ ստամոքսը գռմռում

Մարսողական համակարգը մի մեծ, երկար խողովակ է, որը ձգվում է բերանից մինչև հետույք: Սնունդն օրգանիզմ է անցնում այս երկար խողովակի միջով մկանային կծկումների ալիքների շնորհիվ: Այս կծկումները նպաստում են նաև սննդի, հեղուկների ու ստամոքսահյութի միախառնմանը: Կծկումների այս ալիքները նման են սրտի աշխատանքին, քանզի մկանների կծկումները տեղի են ունենում ֆիքսված ռիթմով, որը հայտնի է իբրև «բազային էլեկտրական ռիթմ»: Այս ռիթմը ենթադրում է րոպեում երեք կծկում ստամոքսում և րոպեում 12 կծկում բարակ աղիներում: Ստամոքսի գռմռոցն առաջանում է մկանային կծկումների արդյունքում, որոնց ժամանակ կերակրահյութը տեղաշարժվում է: Ինչո՞ւ է ձեր ստամոքսն ավելի շատ գռմռում այն ժամանակ, երբ դուք քաղցած եք: Երբ դուք քաղցած եք լինում, ձեր ստամոքսի պարունակությունը մղվում է դեպի աղիքների ստորին հատվածը: Քանի որ ստամոքսը գրեթե դատարկ է լինում այդ ժամանակ, այս գործընթացի ընթացքում սկսում են ստամոքսից ձայներ գալ:

Ի՞նչ եք տեսնում աչքերը տրորելիս

Այն բաները, որ տեսնում եք աչքերը տրորելիս, կոչվում են «ֆոսֆենսներ»: «Ֆոսֆենսները» երևում են իբրև լույսի կետեր: Դրանք առաջանում են այն ժամանակ, երբ մենք տրորում ենք մեր աչքերը կամ ամուր փակում դրանք: Որքան ավելի շատ տրորենք կամ որքան ավելի ամուր փակենք մեր աչքերը, այնքան ավելի շատ ֆոսֆենսներ կտեսնենք: Տրորելուց կամ ամուր փակելուց որոշակի ճնշում է գործադրվում աչքերի վրա: Այս ճնշումը խթանում է ցանցաթաղանթի բջիջները, և ձեզ մոտ տպավորություն է ստեղծվում, թե դուք լույս եք տեսնում: Աչքերի ճնշումը ակտիվացնում է ցանցաթաղանթային նյարդահանգույցի բջիջները, և հենց դրա հետևանքով էլ մեզ թվում է, թե մեր աչքին լույս է երևում:

Ինչո՞ւ է արտաթորանքը շագանակագույն

Արտաթորանքը շագանակագույն է, քանզի աղիների բակտերիաները մետաբոլիզացնում են (նյութափոխանակության ժամանակ քիմիական փոփոխությունների են ենթարկում) լեղապարկի մաղձը: Այս պրոցեսի արդյունքում արտազատվում է ստերկոբիլին, որը շագանակագույն երանգ է հաղորդում արտաթորանքին: Ստերկոբիլինի բացակայության դեպքում արտաթորանքը մոխրագույն և սպիտակավուն գույնի կլիներ: Եթե ձեր արտաթորանքն այդ գույների է, ապա դուք մաղձի արտադրման հետ կապված խնդիրներ ունեք (օրինակ` ենթաստամոքսային քաղցկեղ կամ լեղիների քարեր, որոնք խցանումներ են առաջացնում): Վերջում նշենք, որ արտաթորանքի շագանակագունյ երանգը վկայում է այն մասին, որ դուք առողջ եք:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց zNews-ը

Կիսվե՛ք Ձեր ընկերների հետ