Անեմիան կամ սակավարյունություն հիվանդություն է, որը բնորոշվում է արյան մեջ հեմոգլոբինի և/կամ էրիթրոցիտների մակարդակի նվազմամբ:

Անեմիայի առաջացման հիմնական պատճառներն են.

Սննդակարգը. անեմիայի պատճառ կարող է դառնալ երկաթով, B12 վիտամինով, ֆոլաթթվով և C վիտամինով հարուստ սննդամթերքի պակասը:

Ոսկրածուծում էրթրեցիտների արտադրման խանգարումը. այս դեպքում անեմիային կարող են ուղեկցել երիկամների հիվանդությունները, սպիտակուցային հյուծումը, էնդոկրինային անբավարարությունը, քրոնիկ վարակները և օնկոլոգիական հիվանդությունները:

Հեմոլիզ. սա էրիթրոցիտների կյանքի տևողության կրճատումն է: Որպես կանոն էրիթրոցիտներն «ապրում» են 4 ամիս, սակայն որոշ ախտաբանական գործընթացների հետևանքով դրանք կարող են շատ ավելի շուտ ոչնչանալ: Հեմոլիզի հիմնական պատճառը էրիթրոցիտների ֆունկցիայի խանգարումն է կամ դրանց արատը: Որոշ դեպքերում հեմոլիզի պատճառ կարող են դառնալ նույնիսկ փայծաղի ախտաբանությունները:

Աղեստամոքսային տրակտի աշխատանքի խանգարումներ (ներծծման գործընթացի խանգարում). երկաթի ներծծումը տեղի է ունենում ստամոքսում կամ բարակ աղիքի վերին հատվածում, ուստի այդ գործընթացի խանգարման դեպքում առաջանում է սակավարյունություն:

Քրոնիկ արյան կորուստ. սա անեմիայի գլխավոր պատճառներից մեկն է (աղեստամոքսային արյունահոսություն, քթից արյունահոսություն, արգանդային արյունահոսություն և այլն):

Անեմիայի դասակարգումը

• Երկաթդեֆիցիտային անեմիա. հիմնական պատճառը երկաթի պակասն է կամ դրա կորուստը արյունահոսության հետևանքով: Սակավարյունության այս տեսակը հաճախ առաջանում է հղիության ժամանակ:
• Հեմոլիտիկ անեմիա. առաջանում է էրիթրոցիտների հեմոլիզի հետևանքով: Կարող է պայմանավորված լինել տարբեր պատճառներով (աուտոիմունային հիվանդություններ, սթրես, թունավորում և այլն):
• Պերինիցիոզ անեմիա (անեմիա վիտամին B12 պակասորդային). անեմիայի այս տեսակը զարգանում է վիտամին B12 դեֆիցիտի հետևանքով, իսկ այդ վիտամինն անհրաժեշտ է էրիթրոցիտների զարգացման, ինչպես նաև նյարդային համակարգի անխափան աշխատանքի համար: Այս տեսակը հաճախ առաջանում է տարեցների մոտ, աղեստամոքսային տրակտի օրգանների հիվանդությունների դեպքում, ինչպես նաև մակաբույծների առկայության հետևանքով:
• Մանգաղաբջջային անեմիա. բավականին բարդ ժառանգական հիվանդություն է, որի դեպքում էրիթրոցիտներն ունենում են մանգաղի տեսք, ինչը հետևանքով էլ առաջանում է անեմիա ու դեղնախտ, ինչպես նաև դանդաղում է արյան հոսքը:
• Ապլաստիկ անեմիա. այս դեպքում ոսկրածուծում նկատվում է արյան բջիջներ արտադրող հյուսվածքների պակաս, ինչն էլ հանգեցնում է սակավարյունության:
• Բնածին սֆերոցիտար անեմիա. սա սակավարյունության ժառանգական տեսակն է, որի դեպքում էրիթրոցիտները շատ արագ քայքայվում են, առաջանում է դեղնախտ, փայծաղը մեծանում է և ի հայտ է գալիս լեղաքարային հիվանդություն:
• Հղիության ժամանակ առաջացող անեմիա. մեծ մասամբ սա պայմանավորված է լինում երկաթի պակասով:
• Դեղորայքային անեմիա. առաջանում է որոշ դեղամիջոցների ընդունման հետևանքով (դեղամիջոցներ մալարիայի դեմ, ասպիրին և այլն):

Կախված արյան մեջ հեմոգլոբինի մակարդակից՝ տարբերվում է անեմիայի ծանրության երեք աստիճան.

• Թեթև. հեմոգլոբինի մակարդակը նորմայից ցածր է, բայց ոչ պակաս, քան 90 գ/լ-ը:
• Միջին. հեմոգլոբինը 90-70 գ/լ է:
• Ծանր. հեմոգլոբինի քանակը քիչ է 70 գ/լ-ից։

Անեմիայի հիմնական ախտանշանները

Անեմիայի ախտանշանները կախված են դրա տեսակից, սակայն կան նաև այնպիսի ախտանշաններ, որոնք ընդհանուր են բոլոր տեսակների համար: Դրանց շարքին են դասվում հետևյալները.

• Թուլություն, աշխատունակության անկում,
•  Հոգնածություն, դյուրագրգիռություն, քնկոտություն (առանց որևէ պատճառի),
• Գլխացավեր, ականջներում լսվող աղմուկ, աչքերի առջև սև կետերի առկայություն, գլխապտույտներ,
• Դիզուրիկ խանգարումներ,
• Գեոֆագիա (կավիճ կամ հող ուտելու ցանկություն),
• Հևոց, որն առաջանում է նույնիսկ հանգստի ժամանակ կամ թեթև ֆիզիկական ակտիվությունից հետո,
• Մազերի, մաշկի և եղունգների տրոֆիկ խանգարումներ,
• Ցավեր սրտի հատվածում, որոնք նման են ստենոկարդիայի ժամանակ առաջացող ցավին,
• Ուշագնացություններ, նախաուշագնացային վիճակ,
• Մկանային թուլություն, մարմնի ցավեր:

Սրտի իշեմիկ հիվանդությամբ տառապող տարեցների մոտ անեմիայի դեպքում ստենոկարդիայի նոպաները սկսում են ավելի հաճախակի բնույթ կրել՝ նույնիսկ քիչ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում:

Անեմիայի տարբեր տեսակներին բնորոշ ախտանաշանները

• Երկաթդեֆիցիտային անեմիայի դեպքում հիվանդների մոտ կարող է նկատվել պարորեքսիա (սառույց, թուղթ, հող ուտելու ցանկություն): Բացի այդ, այս հիվանդությանը հատուկ է եղունգների փոսընկածությունը, լեզվի բորբոքումն ու բերանի անկյունների ճաքերը:
• Պերինիցիոզ անեմիան բնորոշվում է վերջույթներում ծակծկոցի զգացողությամբ, անկայուն քայլվածքով, շարժումների կաշկանդվածությամբ, շոշափելիության թուլացմամբ, մտավոր կարողությունների թուլացմամբ, պարբերաբար ի հայտ եկող հալյուցինացիաներով: Առավել ծանր դեպքերում կարող է առաջանալ նաև պարանոյա և նույնիսկ շիզոֆրենիա:
• Կապարային թունավորման հետևանքով առաջացած անեմիայի դեպքում հիվանդի մոտ առաջանում են մուգ կապույտ գծեր լնդերի վրա, ինչպես նաև որովայնային ուժեղ ցավեր և սրտխառնոց:
• Էրիթրոցիտների քրոնիկ քայքայման դեպքում առաջանում է դեղնախտ, մեզը ձեռք է բերում կարմիր երանգ, ոտքերը պատվում են խոցերով: Այս հիվանդությամբ տառապող երեխաների զարգացումը սովորավար դանդաղում է: Հաճախ ախտաբանությունն ուղեկցվում է լեղաքարային հիվանդությամբ:
• Մանգաղաբջջային անեմիան որպես կանոն ուղեկցվում է թուլությամբ, ինչպես նաև հոդերի և որովայնի խոռոչի նոպայանման ցավերով:

Ինչպես պետք է հիվանդը պայքարի սակավարյունության դեմ

Անեմիայի դեպքում հիվանդները պետք է իրենց սննդակարգը հարստացնեն կանաչ բանջարեղենով, կանաչեղենով և հացահատիկներով՝ օրգանիզմն անհրաժեշտ քանակությամբ երկաթով ու ֆոլաթթվով հագեցնելու համար:

Բացի այդ, հարկավոր է հրաժարվել կոֆեին պարունակող ըմպելիքներից՝ հատկապես ուտելու ընթացքում, քանի որ կոֆեինը խանգարում է երկաթի ներծծմանը:

Անեմիայի ախտանշանների առկայության դեպքում հարկավոր է անմիջապես խորհրդակցել մասնագետի հետ, քանի որ հիվանդությունը ժամանակին ախտորոշելը շատ մեծ նշանակություն ունի և կօգնի հետագայում առանց բարեհաջող բուժում իրականացնել և խուսափել բարդություններից: Մասնագետը կվերլուծի անամնեզը և կնշանակի անհրաժեշտ լաբորատոր հետազոտությունները՝ այդ թվում նաև արյան անալիզը:

Անեմիայի բուժումը

Անեմիայի բուժումը կախված է դրա տեսակից և հիվանդության առաջացման պատճառներից: Օրինակ՝ երկաթդեֆիցիտային անեմիայի դեպքում կիրառվում են երկաթ պարունակող դեղանիջոցներ, իսկ հիվանդության առաջացման պատճառը պարզելուց հետո միջոցներ են ձեռնարկվում նաև դրանցից ազատվելու ուղղությամբ:

Եթե անեմիան պայմանավորված է B12 վիտամինի դեֆիցիտով, ապա սովորաբար նշանակվում են այդ վիտամինի ներարկումներ:

Երեխաների մոտ առաջացած անեմիան, որի պատճառ կարող են դառնալ մակաբույծները, հարկավոր է բուժել հակամակաբուծային թերապիայի միջոցով:

Ուժեղ արյունահոսության դեպքում շատ հաճախ նշանակվում է արյան փոխներարկում:

Հղի կանանց մոտ անեմիայի կանխարգելման ու բուժման համար բժիշկները սովորաբար նշանակում են երկաթ պարունակող դեղամիջոցներ և ֆոլաթթու:

Բարդություններ անեմիայի դեպքում

Երկաթդեֆիցիտային սակավարյունությունը հատուկենտ դեպքերում կարող է հանգեցնել հիպօքսիկ կոմայի: Այս դեպքում հիվանդությունն անուշադրության մատնելը կամ ուժեղ արյունահոսությունը կարող են հանգեցնել մահվան:

Սակավարյունության կանխարգելումը

Սակավարյունությունից խուսափելու համար խորհուրդ է տրվում սննդակարգում ներառել երկաթով հարուստ սննդամթերք (ամբողջահատիկ հաց, լոբազգիներ, կանաչ բանջարեղեն, կանաչեղեն, հազարի թերթիկներ, կարմիր անյուղ միս): Բացի այդ, հարկավոր է խուսափել տոքսիկ նյութերից, նավթամթերքից, քիմիական նյութերից և այլ վտանգավոր տարրերից, որոնք կարող են դառնալ ոչ միայն սակավարյունության, այլև մի շարք այլ վտանգավոր հիվանդությունների առաջացման պատճառ:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց zNews-ը

Կիսվե՛ք Ձեր ընկերների հետ